Công ty Tiến Phát sẽ cùng bạn đi sâu vào từng chi tiết, giải mã cơ chế hoạt động của xe nâng hàng và những bộ phận cốt lõi tạo nên nó.
Việc hiểu rõ cấu tạo xe nâng không chỉ giúp bạn lựa chọn được loại xe phù hợp với nhu cầu mà còn là nền tảng quan trọng để vận hành an toàn, hiệu quả và thực hiện bảo trì xe nâng hàng đúng cách, kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Cấu tạo của xe nâng hàng gồm có những bộ phần nào ?
Dù là xe nâng dầu, xe nâng điện hay xe nâng tay, về cơ bản, chúng đều có những bộ phận chính của xe nâng hàng đóng vai trò xương sống. Hãy cùng khám phá:
Khung nâng (Mast)
Đây là bộ phận dễ nhận biết nhất và cũng là bộ phận thực hiện chức năng nâng hạ chính. Cấu tạo khung nâng xe nâng khá phức tạp, bao gồm nhiều xi lanh thủy lực, con lăn và ray trượt, được thiết kế để di chuyển càng nâng lên xuống một cách mượt mà và ổn định.
- Chức năng: Nâng, hạ và đôi khi là nghiêng hàng hóa.
- Phân loại: Khung nâng có thể có 1 tầng (simplex), 2 tầng (duplex), 3 tầng (triplex) hoặc thậm chí 4 tầng (quadplex), tùy thuộc vào chiều cao nâng tối đa yêu cầu.
Càng Nâng (Forks)
Càng nâng (hay nĩa nâng) là hai thanh kim loại chắc chắn, thường có dạng chữ L, được gắn vào giá nâng. Chúng trực tiếp tiếp xúc và nâng đỡ pallet hoặc hàng hóa. Kích thước và khoảng cách giữa hai càng có thể điều chỉnh để phù hợp với nhiều loại pallet khác nhau.
Giá nâng (Carriage)
Là một bộ phận kim loại, liên kết giữa càng nâng và khung nâng. Giá nâng di chuyển dọc theo khung nâng, mang theo càng nâng và hàng hóa. Trên giá nâng thường có tựa lưng (Load Backrest) giúp hàng hóa không bị ngã về phía người lái khi nâng cao.
Đối trọng xe nâng (Counterweight)
Đây là khối kim loại lớn, thường được đặt ở phía sau xe nâng. Công dụng xe nâng hàng là nâng vật nặng phía trước, do đó đối trọng có nhiệm vụ cân bằng trọng lượng của hàng hóa, đảm bảo xe không bị lật về phía trước khi nâng. Trọng lượng của đối trọng được tính toán cẩn thận dựa trên tải trọng nâng tối đa của xe.
Khung xe nâng (Chassis/Frame)
Là bộ xương chính của xe nâng, nơi tất cả các bộ phận khác được gắn vào. Khung xe phải cực kỳ vững chắc để chịu được tải trọng và các lực tác động trong quá trình vận hành.
Buồng lái xe nâng (Operator Compartment)
Đây là không gian làm việc của người vận hành, bao gồm:
- Ghế ngồi: Thiết kế thoải mái và an toàn.
- Vô lăng & Cần điều khiển: Thuộc hệ thống lái xe nâng và điều khiển các chức năng nâng hạ.
- Bảng điều khiển: Hiển thị thông tin vận hành (tốc độ, nhiên liệu/pin, giờ hoạt động…).
- Mái che (Overhead Guard): Bảo vệ người lái khỏi vật rơi từ trên cao.
- Bàn đạp: Ga, phanh, và đôi khi là bàn đạp inching (điều khiển di chuyển chậm).
Bánh xe nâng (Wheels)
Xe nâng thường có 4 bánh (đôi khi là 3 hoặc 6), được làm từ các vật liệu khác nhau (cao su đặc, hơi, PU) tùy thuộc vào môi trường làm việc (trong nhà, ngoài trời, nền nhẵn hay gồ ghề).
Cấu tạo của hệ thống vận hành xe nâng hàng như thế nào ?
Để các bộ phận chính hoạt động nhịp nhàng, xe nâng cần các hệ thống vận hành phức tạp:
Hệ thống thủy lực xe nâng
Đây là hệ thống quan trọng nhất, quyết định khả năng nâng hạ. Cấu tạo thủy lực xe nâng bao gồm:
- Bơm thủy lực: Tạo ra áp suất dầu.
- Xi lanh thủy lực: Biến áp suất dầu thành lực cơ học để nâng/hạ khung nâng và nghiêng khung.
- Van điều khiển: Điều hướng dòng dầu đến các xi lanh khác nhau.
- Bình chứa dầu thủy lực: Lưu trữ dầu.
- Ống dẫn: Vận chuyển dầu.
Nguyên lý hoạt động xe nâng chủ yếu dựa trên hệ thống thủy lực trong công nghiệp: Bơm tạo áp lực đẩy dầu vào xi lanh, làm piston di chuyển và thực hiện chức năng nâng hạ.
Hệ thống truyền động xe nâng
Đây là hệ thống cung cấp năng lượng và giúp xe di chuyển. Tùy thuộc vào loại xe mà hệ thống này có sự khác biệt:
Cấu tạo hệ thống truyền động xe nâng dầu (và các loại xe nâng động cơ đốt trong khác)
- Động cơ: Diesel, Xăng hoặc Gas (LPG).
- Hệ thống nhiên liệu: Bình chứa, bơm, kim phun.
- Hệ thống truyền động: Hộp số (số sàn hoặc tự động), cầu truyền động, vi sai.
- Ưu điểm: Mạnh mẽ, hoạt động liên tục, phù hợp ngoài trời.
- Nhược điểm: Tiếng ồn, khí thải, cần bảo trì động cơ.
Cấu tạo hệ thống truyền động xe nâng điện
- Động cơ điện: AC hoặc DC.
- Bình ắc quy: Nguồn cung cấp năng lượng chính. Cấu tạo bình ắc quy xe nâng thường là loại axit-chì hoặc Lithium-ion, có dung lượng lớn.
- Bộ điều khiển (Controller): Quản lý dòng điện, tốc độ động cơ.
- Ưu điểm: Yên tĩnh, không khí thải, chi phí vận hành thấp hơn, phù hợp trong nhà.
- Nhược điểm: Cần thời gian sạc, giới hạn thời gian hoạt động, chi phí đầu tư ban đầu cao hơn.
Hệ thống lái xe nâng (Steering System)
Hầu hết xe nâng sử dụng hệ thống lái bánh sau, giúp tăng khả năng xoay sở trong không gian hẹp. Hệ thống lái thường được trợ lực thủy lực hoặc điện để người lái thao tác nhẹ nhàng hơn.
Hệ thống phanh (Braking System)
Đảm bảo an toàn, bao gồm phanh chân (thường là phanh tang trống hoặc phanh đĩa) và phanh tay (phanh đỗ xe). Xe nâng điện còn có thể sử dụng phanh tái sinh (regenerative braking) để thu hồi năng lượng.
Nguyên lý hoạt động của xe nâng hàng
Nguyên lý hoạt động của xe nâng hàng là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các hệ thống cơ khí, thủy lực và điện/động cơ, tất cả đều dưới sự điều khiển của người vận hành.
Khi khởi động, nguồn năng lượng (từ động cơ đốt trong hoặc ắc quy điện) sẽ cung cấp sức mạnh đồng thời cho hai chức năng chính: di chuyển và nâng hạ. Năng lượng được truyền đến bánh xe thông qua hệ thống truyền động, giúp xe tiến, lùi, trong khi hệ thống lái (thường là bánh sau) đảm bảo sự linh hoạt khi định vị. Song song đó, nguồn năng lượng cũng dẫn động bơm thủy lực. Khi người lái tác động cần điều khiển, bơm sẽ đẩy dầu áp suất cao vào các xi lanh, tạo ra lực đẩy mạnh mẽ để nâng khung nâng và càng nâng lên, hoặc cho phép chúng hạ xuống một cách có kiểm soát. Trong suốt quá trình này, khối đối trọng nặng ở phía sau xe đóng vai trò then chốt, tạo ra sự cân bằng, đảm bảo xe không bị lật về phía trước khi mang tải.
Nhờ sự tích hợp chặt chẽ này, xe nâng trở thành một phương tiện mạnh mẽ và hiệu quả để vận chuyển và xếp dỡ hàng hóa.
Kết luận
Xe nâng là gì? Đó là một thiết bị nâng hạ công nghiệp phức tạp, kết hợp hài hòa giữa cơ khí và máy móc công nghiệp với hệ thống thủy lực và điện/động cơ. Từ cấu tạo khung nâng xe nâng mạnh mẽ đến hệ thống thủy lực xe nâng tinh vi, mỗi bộ phận đều đóng vai trò không thể thiếu.
